Μια μητέρα μου λέει, «Σε κάποιο βαθμό απολαμβάνω τους καβγάδες τους γιατί, κατά τη διάρκεια τους, οι κόρες μου λένε φοβερές ατάκες, «αποφάσισα να μην σε έχω πια αδελφή», «θα πω στη μαμά και θα γυρίσει πίσω στο ΙΚΕΑ το γραφείο σου». Σκέφτομαι να τις ηχογραφήσω και να κρατήσω αυτές τις συνομιλίες τους ως ντοκουμέντο για να το ακούνε όταν μεγαλώσουν και, αναπόφευκτα, η ζωή θα τις χωρίσει».
Πριν από την εφηβία, σπάνια δημιουργούνται σταθερές αντιπαλότητες μεταξύ παιδιών που ανήκουν στον ίδιο χώρο – σχολική τάξη, παρέα με την οποία παίζουν καθημερινά ή τα αδέλφια μέσα στο σπίτι. Καλό θα ήταν να έχουμε υπόψη μας ότι οι αδελφικοί καβγάδες εξοικειώνουν τα παιδιά στο να προβάλλουν τα επιχειρήματα τους και να σκληραγωγούνται καθώς παλεύουν για να υποτάξουν το ένα το άλλο. Επιπρόσθετα, μαθαίνουν να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και να επιδεικνύουν έτσι την αξία τους. Επίσης, μέσα από αυτούς, τα παιδιά διδάσκονται να εξασκούν τις λεκτικές τους ικανότητες, αναπτύσσοντας έτσι ένα υγιή ανταγωνισμό και μια συμβιβαστική διάθεση.
Δεν μπορεί να υπάρχει συνεχώς μια καλή σχέση μεταξύ των αδελφών
- Αν και τα αδέλφια έτυχε να γεννηθούν στην ίδια οικογένεια, από τους ίδιους γονείς, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει ή ότι μπορούν – να έχουν συνεχώς καλή σχέση μεταξύ τους.
- Τα αδέλφια μοιράζονται πολλά χωρίς να το έχουν επιλέξει: σπίτι, παιχνίδια, γονείς και άλλους συγγενείς και, κυρίως, την αγάπη, την προσοχή και την αποδοχή τους. Τα αδέλφια είναι διαφορετικοί άνθρωποι και είναι φυσιολογικό πολλές φορές να διαφωνούν.
Τι υποστηρίζουν οι κλινικές και οι κοινωνιολογικές έρευνες
- Ότι όλα τα αδέλφια καβγαδίζουν κάποιες φορές
- Ότι τα αδέλφια που καβγαδίζουν πιο συχνά είναι εκείνα που έχουν μικρή διαφορά ηλικίας ή είναι του ίδιου φύλου
Ποιοι είναι οι λόγοι για τους αδελφικούς καβγάδες;
- Έχουν περισσότερα να μοιραστούν και να συγκρίνουν
- Έχουν παρόμοιες ανάγκες, δικαιώματα και υποχρεώσεις
- Υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός μεταξύ τους
- Το καθένα θέλει να γίνει το δικό του εκείνη ακριβώς την στιγμή
- Βλέπουν μόνο τη δική τους πλευρά και τα δικά τους θέλω
- Θυμώνουν όταν δεν αποκτούν αυτά που θέλουν
- Θέλουν να αλλάξει και να υποχωρήσει μόνο ο άλλος/η άλλη
- Επιδιώκουν να προσελκύσουν την προσοχή
- Είναι κουρασμένα, εκνευρισμένα ή θυμωμένα για άλλους λόγους
Τι συμβαίνει στους γονείς όταν τα παιδιά τους καβγαδίζουν;
- Οι καβγάδες των παιδιών κυρίως όταν είναι συχνοί και έντονοι προβληματίζουν πολύ στους γονείς
- Επίσης, τους κουράζουν ή, ακόμη, μπορεί να τους οδηγήσουν σε απόγνωση
- Όταν λαμβάνουν χώρα στον «έξω κόσμο» μπορεί να τους φέρουν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση καθώς και σε αμηχανία
- Οι περισσότεροι νιώθουν την ανάγκη να παρέμβουν να κάνουν κάτι για να σταματήσουν τις διαμάχες και να βοηθήσουν τα παιδιά να βελτιώσουν την σχέση τους
Τι μπορούν να κάνουν οι γονεις κατά τη διάρκεια του καβγά;
- Να δείξουν στα παιδιά τους εμπιστοσύνη ότι μπορούν να βρουν μια αποδεκτή λύση και για τους δύο
- Να δώσουν στα παιδιά τους την ευκαιρία να επιλύσουν μόνα τους τη διαφορά που έχει προκύψει
- Να λάβουν υπόψη τους ότι, αν την τελευταία λέξη την έχει πάντα ο γονιός,
τότε τα παιδιά, δεν θα μάθουν ποτέ να επιλύουν μόνα τους τις διαφορές τους
- Να αποφεύγουν να εμπλέκονται αμέσως μόλις αρχίσουν να «οξύνονται τα πνεύματα»
Πότε και πώς πρέπει να παρεμβαίνουν οι γονείς;
- Αν ο τσακωμός γίνεται βίαιος ή επικίνδυνος, μπορούν να παρέμβουν χρησιμοποιώντας 3 τρόπους:
- Aνακωχή
- Αμεσότητα
- Συγκράτηση
Ανακωχή
Όταν χάνεται ο έλεγχος της κατάστασης, πρέπει να γίνεται ένα «διάλειμμα» – τα παιδιά απομακρύνονται το ένα από το άλλο και παραμένουν χωρισμένα για λίγο. Ακολούθως, οι γονείς τα προσκαλούν να σκεφτούν διαφορετικούς τρόπους για να ζητήσουν αυτό που θέλουν όταν επιστρέψουν στο χώρο όπου εξελίχθηκε ο καβγάς.
Αμεσότητα
Αν διαβλέπουν επικείμενο κίνδυνο (ένα παιδί το οποίο ετοιμάζεται να πετάξει πέτρα σε ένα άλλο), ενεργούν αμέσως, χωρίς να χρειάζεται να δώσουν εξηγήσεις.
Συγκράτηση
Μπορούν να ακινητοποιήσουν τα παιδιά, μπλοκάροντας τις κινήσεις τους χωρίς να τα χτυπήσουν (διαφορετικά, τους αποδεικνύουν πως η βία είναι μια σωστή μέθοδος για την επίλυση των συγκρούσεων).
Σημαντικό είναι να γνωρίζουν οι γονεις ότι:
- η παρέμβαση τους θα πρέπει να επικεντρωθεί στο να διαπιστώσουν τι συνέβει ακούοντας τα παιδιά τους με ηρεμία και ψυχραιμία
- πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους την ευκαιρία καθώς και ίσο χρόνο να εκφράσουν την άποψη τους
- δεν πρέπει να επιρρίψουν ευθύνες ούτε στο έναν ούτε στο άλλο
- χρειάζεται να προσπαθήσουν να καταλάβουν και να βοηθήσουν και τα παιδιά τους να καταλάβουν τους λόγους που το παιχνίδι ή η συνομιλία τους εξελίχθηκε σε καβγά
- οποιαδήποτε τεχνική έχουν κατά νου να διδάξουν καλό είναι να εστιάζεται στον συμβιβασμό. Συμβιβασμός σημαίνει παραχώρηση. Άρα, ως ένδειξη καλής θέλησης και συνεργασίας, οι γονείς ζητούν από τα παιδιά τους να κάνουν μια μικρή παραχώρηση, συζητώντας και, αν χρειαστεί, υποδεικνύοντας, ποιο το όφελος που θα έχει το κάθε παιδί
- πρέπει πάντοτε να επιβάλλουν τις συνέπειες που έχουν υποσχεθεί και τις οποίες κλήθηκαν και επέλεξαν τα ίδια τα παιδιά τους, έχοντας ως βάση την συμπεριφορά που είχαν επιδείξει
Τι δεν πρέπει να κάνουν οι γονείς κατά τη διάρκεια του καβγά;
- να μην προσπαθήσουν να διδάξουν στα παιδιά τους νέες συμπεριφορές που θεωρούν πιο κατάλληλες και πιο αποτελεσματικές γιατί απλά η ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση δεν τους επιτρέπει να
ακούσουν τους γονείς τους
- καλό είναι όταν τα πνεύματα θα έχουν ηρεμήσει, να πουν στα παιδιά τους τι έχουν κατά νου και να τα διδάξουν πιο κατάλληλες συμπεριφορές που θα τα ενθαρρύνουν και να τα υπενθυμίσουν να εφαρμόσουν την επόμενη φορά που θα φιλονικήσουν
Πώς μπορούν να συμβάλουν οι γονείς στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των παιδιών τους;
- να τα βοηθήσουν να κατανοήσουν την άλλη πλευρά. Με άλλα λόγια, να τα βοηθήσουν να αντιληφθούν το πώς νιώθει το αδελφάκι τους για το αντικείμενο του καβγά
- πρέπει πάντα να έχουν υπόψη τους ότι τα παιδιά λόγω της ηλικίας τους είναι πολύ «εγωκεντρικά» πλάσματα και έχουν δυσκολία στο να μπουν στη θέση του άλλου
- να δείχνουν σεβασμό στο παιδί ακόμη και αν δεν συμφωνούν
- να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διεκδικούν αυτά που θέλουν με κατάλληλο τρόπο
- να τους δείξουν πιο αποδεκτούς τρόπους έκφρασης του θυμού, της απογοήτευσης, της ζήλιας, της δυσαρέσκειας καθώς και άλλων πολλών αρνητικών συναισθημάτων ούτως ώστε να μην τα εκφράζουν μέσα από καβγάδες
- να εξηγήσουν και να τονίσουν ότι τα ίδια τα συναισθήματα ανεξαρτήτως το πόσο αρνητικά είναι, δεν είναι κακά
- να εξηγήσουν με πολλή υπομονή και επιμονή και με πολλά παραδείγματα ότι άσχημος και μη αποδεκτός μπορεί να είναι μόνο ο τρόπος τον οποίον επιλέγουν να τα εξωτερικεύσουν, με άλλα λόγια η συμπεριφορά που επιδεικνύουν
- να αναλύσουν και να εξηγήσουν, όσες φορές χρειαστεί και με σαφήνεια, ποιες συμπεριφορές θεωρούν αποδεκτές και ποιες όχι
- να μην δίνουν σύνθετες και αόριστες εντολές, ειδικά στα μικρά παιδιά, γιατί δεν είναι σε θέση να τις ακολουθήσουν. Για παράδειγμα, αντί να πουν, «Να παίζετε όμορφα» είναι πιο σοφό να πουν, «Σας παρακαλώ να παίξετε χωρίς να φωνάζετε, να μοιράζεστε τα παιχνίδια σας, να περιμένετε την σειρά σας και, αν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να συμφωνήσετε, τότε φωνάξτε μου να συζητήσουμε το θέμα, θα είμαι στο καθηστικό».
- να προσπαθούν, ως γονείς, να επικεντρώνονται στις θετικές συμπεριφορές των παιδιών τους και να τις επιβραβεύουν επίσης γιατί αυτό τονώνει την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους
- να μην περιμένουν να μαλώσουν για να τους επιβάλουν στέρηση. Είναι απαραίτητο να εκφράζουν όλα τα θετικά συναισθήματα που τους διακατέχουν όταν βλέπουν τα παιδιά τους να παίζουν μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας και αλληλοκατανόησης.
- να μην αγνοούν τις καλές συμπεριφορές των παιδιών τους γιατί με αυτόν τον τρόπο ωθούν την εξαφάνιση τους. Αξίζει να αναφέρω ότι πολλές κλινικές και κοινωνικές έρευνες στηρίζουν το γεγονός ότι οι συμπεριφορές των παιδιών, τις οποίες προσέχουν οι γονείς, είναι αυτές που έχουν την τάση να εμφανίζονται συχνότερα. Αντιθέτως, αυτές που αγνοούν ή δεν τις παρατηρούν σταδιακώς μειώνονται.
- να είναι συνεπείς με τις συνέπειες που καθορίζουν. Η στέρηση πρέπει να είναι υπόσχεση και όχι απειλή. Δηλαδή, η στέρηση πρέπει να εφαρμόζεται πάντοτε γιατί αυτό βοηθά τόσο τους γονείς, όσο και τα παιδιά τους, να τηρήσουν τα όρια που θέτουν. Επιπρόσθετα, βοηθά τα παιδιά τους να αναπτύξουν αυτοέλεγχο.
- καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά κατανοούν σιγά-σιγά ότι έχουν επιλογή μεταξύ της καλής και της κακής συμπεριφοράς. Αν επιδείξουν κακή συμπεριφορά, τότε ως γονείς, όπως έχετε συμφωνήσει και εξηγήσει πρέπει να βάλετε τα πράγματα σε τάξη γιατί αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά σας να ωριμάσουν και να αναπτύξουν κριτική και αναλυτική σκέψη.
- τέλος, καλώ τους γονείς να επαινούν ή να επιπλήττουν την συγκεκριμένη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί αλλιώς το παιδί τους θα αισθάνεται ότι το απορρίπτουν ως άτομο, λόγω της άσχημης συμπεριφοράς που έχει επιδείξει.
